Πώς η τεχνολογία αλλάζει την αγορά εργασίας και πόσο χρήσιμοι θα είμαστε όταν τη δεκαετία του 2020 τα ρομπότ θα ζουν και θα εργάζονται ανάμεσά μας;
Στα επόμενα πέντε χρόνια 7,1 εκατομμύρια θέσεις εργασίας εκτιμάται ότι θα χαθούν και αντίστοιχα 2 εκατομμύρια θέσεις για εργαζομένους στην ψηφιακή τεχνολογία θα «ανοίξουν», σύμφωνα με ανάλυση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (WEF) αναφορικά με τα «Επαγγέλματα του Μέλλοντος» (Future Jobs).
Προσεχώς, τα πάντα θα είναι ψηφιακά, θέσεις εργασίας θα καταλαμβάνονται από μηχανές αντί ανθρώπων, ενώ στις επαγγελματικές συνεδριάσεις η συμμετοχή θα γίνεται μέσω ολογραμμάτων, δηλαδή ψηφιακών ομοιωμάτων των συμμετεχόντων. Ήδη «κουβεντιάζουμε» με τα chatbots, προγράμματα που μας δίνουν αυτόματες απαντήσεις σε σχέση με συγκεκριμένα θέματα. Κάπως έτσι δίνεται το στίγμα της πρόκλησης που συνεπάγεται για την ανθρωπότητα η νέα εποχή του αυτοματισμού, της τεχνητής νοημοσύνης και της επέκτασης της χρήσης των ρομπότ στην εργασία, αλλά και την καθημερινή ζωή. Ως εκ τούτου, προκύπτει το απόλυτο ερώτημα: Ποιος θα είναι ο ρόλος μας στην εργασία, την κοινωνία και την οικονομία, όταν τη δεκαετία του 2020 τα ρομπότ θα ζουν και θα εργάζονται ανάμεσά μας;
Πλέον διανύουμε την Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση και όσο κι αν εκφράζονται φόβοι για τις αλλαγές στη φύση και τη δομή της εργασίας, λίγοι θέλουν να βάλουν «φρένο» στην τεχνολογική πρόοδο.
«Οι άνθρωποι δεν θα πάψουν να είναι απαραίτητοι»
Στην πραγματικότητα είναι στο χέρι μας να αντιμετωπίσουμε τους φόβους μας και να αποφασίσουμε για τα επόμενά μας βήματα. Μπορεί η τεχνολογία να εκτοπίσει στο μέλλον θέσεις εργασίας και ειδικότητες, να αλλάξει δραστικά τα χαρακτηριστικά και τις απαιτήσεις ρόλων, να μεταμορφώσει επαγγέλματα. Ταυτόχρονα όμως, θα δημιουργήσει και νέες ανάγκες στην αγορά. Κάποιες ειδικότητες θα πληγούν, κάποιες άλλες θα γίνουν περιζήτητες. Η νέα πραγματικότητα θα «γεννήσει» νέες ευκαιρίες και επαγγελματικούς ρόλους, τους οποίους θα κληθούν να υπηρετήσουν οι άνθρωποι. Και ποιοι είναι αυτοί; Ρόλοι που οι μηχανές δεν μπορούν να αναπαραστήσουν. Ρόλοι που απαιτούν υψηλό βαθμό συναισθηματικής νοημοσύνης. Επομένως, οι εργαζόμενοι δεν θα πρέπει να τρομάζουν απέναντι στην τεχνολογία. Αντίθετα, θα πρέπει να προσαρμοστούν, αξιοποιώντας την προς όφελός τους. Οι άνθρωποι δεν θα πάψουν να είναι απαραίτητοι» υπογραμμίζει.
Ψηφιακό χάσμα και κοινωνική ανισότητα
Η μετάβαση δεν θα είναι ομαλή, συμφωνούν οι ειδικοί, ωστόσο θεωρείται ότι όσοι βρίσκονται διαρκώς σε διαδικασία εκπαίδευσης και ανάπτυξης των τεχνικών και προσωπικών τους δεξιοτήτων, θα είναι πάντα έτοιμοι να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες παραμένοντας παραγωγικοί και ανταγωνιστικοί. Η δια βίου μάθηση αποτελεί το βασικό “κλειδί” για κάθε εργαζόμενο ανεξαρτήτως ηλικίας. Τα “people skills” είναι αυτά που θα κάνουν τη διαφορά σε έναν κόσμο στον οποίο η τεχνολογία δίνει αμέτρητες δυνατότητες για να δουλέψουμε με πιο αυτοματοποιημένο τρόπο και δεν είναι λίγοι που υποστηρίζουν ότι υπό αυτή την οπτική γωνία η τεχνολογία μάς κάνει ταυτόχρονα και περισσότερο ικανούς. Παράλληλα, εκφράζεται και η άποψη ότι μάς προσφέρει καλύτερες συνθήκες εργασίας, αν αναλογιστεί κανείς τα πιο ευέλικτα ωράρια και την εργασία εν κινήσει ή από το σπίτι που τελικά αυξάνουν -υπό προϋποθέσεις- και τον προσωπικό ελεύθερο χρόνο. Η τεχνολογία μας δίνει αυτή τη δυνατότητα αρκεί να την αξιοποιήσουμε με τον σωστό τρόπο: ως μέσο βελτίωσης της ισορροπίας ανάμεσα σε επαγγελματική και προσωπική ζωή και όχι καταστρατήγησής της.
Ουδείς μπορεί να προβλέψει με βεβαιότητα το μέλλον, όμως σε αυτή την ψηφιακή επανάσταση που βρίσκεται εν εξελίξει, το πλεονέκτημα ανήκει σε αυτούς που έχουν την ικανότητα να μαθαίνουν και να εξελίσσονται στο πλαίσιο της εργασίας τους, που ακολουθούν τις τάσεις, έχουν διαρκώς διάθεση για καινοτομία και δεν φοβούνται αλλά αγκαλιάζουν την αλλαγή. Και πρέπει φυσικά να τονίσουμε τον κομβικό ρόλο που παίζει η δράση της Πολιτείας και των επιχειρήσεων στην επανεκπαίδευση όσων δεν διαθέτουν τις κατάλληλες δεξιότητες για το μέλλον, προκειμένου να αποφευχθούν κοινωνικές ανισότητες από το λεγόμενο «ψηφιακό χάσμα».
Πάντως, οι αλλαγές στην εργασία δεν αφορούν μόνο στην τεχνολογία. Βιώνουμε μια βαθιά μεταμόρφωση της κοινωνίας, των οργανισμών, της καριέρας, της εκπαίδευσης και της παραδοσιακής απασχόλησης που ολοένα και περισσότερο δίνει τη θέση της στο freelancing. To 30% των εργαζομένων σε ΗΠΑ και Ευρώπη είναι ελεύθεροι επαγγελματίες, γεγονός που δείχνει τη συνεχώς αυξανόμενη σημασία της ευελιξίας στην εργασία. Με τα νέα όμως αυτά δεδομένα θα πρέπει να διασφαλίσουμε ότι οι εργαζόμενοι και αυτής της κατηγορίας, που έχει τόσο πολύ μεγεθυνθεί, απολαμβάνουν καλές εργασιακές συνθήκες, βρίσκονται σε συστήματα που τους παρέχουν οφέλη, προστατευμένη απασχολησιμότητα και κοινωνική ασφάλιση.
